«Դա ես եմ»

ՆԿԱՐՉԻ ԱԶՆՎԱԿԱՆ ՆԵՐԿԱՅՈՒԹՅՈՒՆԸ
...Հետո մնում է լույսի զգացողությունը: Մեկ էլ իրադարձության հետ կապ չունեցող մի միտք` ինչքան մեծ երկիր է Հայաստանը: Նաև սովորական հրաշքի զգացողությունը` կգնաս տուն, կվերցնես թուղթը (սկզբի համար կտավին թուղթն էլ կարող է փոխարինել), մատիտը (դե, ներկերը հետո ձեռք կբերես) ու ... կնկարես, կնկարես, կնկարես... Որովհետև այնքան հեշտ է նկարելը: Որովհետև չնկարելն այնքան դժվար է:
...Հետո մնում է նաև թեթևության զգացումը: Հենց այնպես: Անպատճառ: Անկարևոր: ՈՒղղակի թեթևության: Եվ լույսի ու թեթևության հետ գնում ես...
Նկարիչների միության ցուցասրահում բացվել է ՀԱԿՈԲ ՀԱԿՈԲՅԱՆԻ անհատական ցուցահանդեսը:
«…Միայն նկարիչ չէ: Հակոբ Հակոբյանը մի գեղագետ է, որի հայացքով Հայաստանը դառնում է նոր Հայաստան, հետաքրքիր Հայաստան, իր տեսողությամբ Հայաստան, և մենք արդեն իր աչքերով ենք սկսում տեսնել երկիրը, որի դժվար հողի վրա ապրում ենք»,- Դավիթ Մուրադյանի խոսքերն են:
Ջերմ խոսքեր էլի ասվեցին ցուցահանդեսի բացմանը, իսկ նկարիչը պատմեց... իր ընկերների մասին: Կտավները` թվագրված 1962-ից 2008, այսինքն` վերջին 46 տարվա աշխատանքներից: Այսինքն` նկարչի ու նկարների պատմությունը շարունակվում է, և դա ամենագեղեցիկ պատմությունն է, որ 2009-ի ապրիլի 8-ին նկարիչների միության ցուցասրահը նվիրեց Երևանին ու երևանցիներին: Ամենագեղեցիկ պատմությունը նկարչության մասին, հայրենիքի, երկնքի, Տիրամոր, աշխարհում առաջին, երկրորդ, երրորդ ու չորրորդ չափման մասին, որ արվեստագետները նաև վեցերորդ զգայարան են համարում: Ամենագեղեցիկ պատմությունը Գործիքների աշխարհից, նրանց կյանքից ու գործերից:
Կատարելության հասնելու և աշխարհում ներդաշնակություն հաստատելու համար մարդուն գուցե հենց ա՞յս գործիքներն են պակասում: Գուցե Նկարիչն ուզում է ասել, որ բնության ու մարդու ստեղծած գործիքները մի ամբողջությո՞ւն են: Գուցե նրա պարզ ու պաղ գույներում գոյության գաղտնիքն է պարփակված` ինքը պարզում է մեզ` հասկանալու ու... տաքանալու: Ինչո՞ւ գործիքներ, ինչո՞ւ այսքան շատ գործիքներ, մանեքեններ... Արարատյան դաշտավայրը` կարծես ներսից. այնպես ու այնքան, ինչ կա Արարատի զգոն հայացքի տակ, մշտական: Իսկ գուցե պարզապես Նկարիչը լուռ խոսակցություն է սկսել հոգու հետ, և իր բոլոր կտավներում հոգու որոնումն է, որ լքել է իրեղեն պատյանը, բայց ճախրում է նկարչի գլխավերևում:
«Այսպիսի արվեստագետներով մեր մշակույթը ստանում է հասցե, ստանում է հեղինակություն, ստանում է խորք, արժանապատվություն: Այս արվեստի մեջ կա սեր, տագնապ, հոգս, հարց, և միայն Հայաստանը չէ, Հայաստանի միջով հայ նկարչի մեջ աշխարհն է»,- վերստին Դավիթ Մուրադյանի խոսքերն են:
...Ցուցասրահում ներկայացված է 20-րդ դարի այն նկարչությունը, որ համարձակ ու հանդարտ ոտք է դրել 21-րդ դար` չորոնելով բացատրություն, անվանված ու չանվանված ուղղություն, պատճառ ու պատեհություն: Կա այս նկարչությունը, և մենք հարուստ ենք: Կա այս նկարչությունը, և մենք բարի ենք: Կա այս նկարչությունը, և մենք գնալու ու վերադառնալու տեղ ունենք: Կա այս նկարչությունը, և Նկարչի ու նկարների մասին պատմությունը շարունակվում է, և դա ամենակարևորն է:
...Վատիկանի Սիքստինյան կապելլան որմնանկարելուց, Ֆլորենցիային «Դավիթ» ու Հռոմին սուրբ Պետրոս նվիրելուց հետո Միքելանջելո Բուոնարոտին երազում էր կառուցել իր տաճարը, որտեղ կպատասխաներ` նկարչությո՞ւն, թե՞ քանդակագործություն, որտե՞ղ է սկսվում նկարչությունը, ու որտե՞ղ է ավարտվում քանդակագործությունը, և ի՞նչ է ճարտարապետությունն այդ պարագայում հարցերին, նաև այն բոլոր հարցերին, որ ամբողջ կյանքում տվել էր ինքն իրեն ու գտել էր պատասխանները: Այդ տաճարը պիտի լիներ կատարելության նրա մոդելը, որտեղ անգամ լույսն ու ստվերն ունեին իրենց տեղն ու դերը: Նա նախագծել էր, իր ձեռքով ընտրել քարն ու անգամ տաճարի խորանի վարագույրն ու մոմակալներն էր նկարել: Միքելանջելոն ուզում էր աշխարհին թողնել այն, ինչի մասին կարող էր ասել` «Դա ես եմ»: Որովհետև, իր կարծիքով, մնացած ամեն ինչի մասին կարող էր ասել` «Դա ես եմ արել»... Ընդամենը: «Արել եմ», բայց ոչ` «Ես եմ»:
Հակոբ Հակոբյանի ցուցահանդեսում կտավների շարունակությունն են քանդակները, որ թույլ են տալիս կտավի չափումին ավելացնել տարածության մեջ շոշափելի տեսնելու և զգալու չափումը: Եվ դու իրապես չգիտես` կտավների կյանքի շարունակությո՞ւնն է, թե՞ քանդակների կյանքի սկիզբը: ՈՒ նույնիսկ չգիտես` անվանե՞լ քանդակներ այն, ինչ տեսնում ես... Թե՞ ապավինել այն զգացողությանը, որ համառորեն ինքնահաստատվում է քո մեջ` նկարչին մի որոնիր գույների ու գծերի մեջ, շրջանակներից ներս կամ դուրս, նկարիչը անհավանական զգայուն այն լարն է, որ չգոյությունից գոյության է վերադարձնում այն ամենը, ինչ հարկ է համարում` հոգալով մեր մասին, որ գոնե կարողանանք ասել` «Դա ես տեսել եմ»...
ՈՒ Նկարչի ազնվական ներկայությունը մեզ բոլորիս դարձնում է մասնակիցն այն անվերջանալի ամբողջության, որ կոչվում է ստեղծագործություն...
...Լույսի զգացողությունը: ...Նաև` թեթևության զգացումը: Նաև հրաշքի` կգնաս տուն, ու... կնկարես, կնկարես, կնկարես...
Ո՛չ: Այդպես նկարել դու չես կարող, ու ոչ ոք չի կարող, բացի Նկարչից: Լավագույն դեպքում դու կարող ես վերարտադրել աշխարհի ու առարկայի քո զգացողությունը, բայց դա չի դառնա կտավ, դա կլինի ընդամենը հայելային նմանակում, որովհետև ցանկացած պատկեր միայն հոգու ներկայությամբ է ինքն իրեն գտնում... Իսկ դա անել կարող է միայն Նկարիչը և շատ քիչ դեպքերում էլ կարող է ասել ոչ միայն «Դա ես եմ արել», այլ նաև` «Դա ես եմ»... Պարզապես` ես ես եմ...
...Եթե ոչինչ չհասկացաք, նկարիչների միությունում մինչև ապրիլի 18-ը կարող եք այս ամենը հերքող կամ հաստատող ձեր սեփական տարբերակները գտնել:
Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Մեկնաբանություններ